IPO – mục tiêu béo bở của nhiều công ty và cũng là nỗi khiếp đảm của vô vàn công ty khác. Bởi IPO có thể biến công ty trở thành gã khổng lồ nhưng cũng có thể kéo họ đến bờ vực của sự phá sản. Một thuật ngữ khá mới mẻ nhưng rất có tầm ảnh hưởng trong giới giao dịch chứng khoán ngày nay. Cùng đọc bài viết dưới đây của Tuduyinvest.com để hiểu hơn về IPO là gì nhé!
1. Khái niệm về IPO? IPO là gì?
Initial Public Offering – IPO (Lần chào bán cổ phiếu đầu tiên trước công chúng). IPO là hoạt động lần đầu tiên doanh nghiệp mở bán công khai rộng rãi cổ phiếu ra công chúng. Hoạt động này còn được hiểu là huy động vốn đầu tư từ công chúng bằng cách niêm yết giá trị công ty trên sàn chứng khoán. Bất cứ ai có tiền mặt đều có thể mua và lúc này công ty sẽ từ “tư nhân” trở thành công ty “đại chúng”.
IPO thường được doanh nghiệp thực hiện như cổ phiếu hoặc chứng quyền.
2. Quá trình IPO diễn ra như thế nào?
Khi niêm yết, công ty sẽ phát hành giá. Tổng giá trị cổ phiếu sẽ bằng giá trị của công ty tại thời điểm đó. Sau khi thực hiện chào bán IPO, công ty có thể sẽ xuất hiện hàng ngàn cổ đông. Họ sẽ phải thực hiện những quy định và tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt. Công ty ấy cần có một ban quan trị và phải báo cáo thông tin tài chính hàng quý.
Địa điểm đấu giá sẽ được quyết định tùy thuộc vào giá trị cổ phần và quyết định của ban lãnh đạo công ty. Địa điểm sẽ được “chọn mặt gửi vàng” như công ty chứng khoán tư vấn, Sở giao dịch chứng khoán hay tại chính doanh nghiệp.
Quá trình IPO dù ở đâu cũng sẽ diễn ra theo đúng trình tự cụ thể:
Bước 1: Công tác chuẩn bị
Lúc này công ty cần họp mặt đại cổ đông để xin ý kiến về việc phát hành cổ phiếu ra công chúng. Những vấn đề cần bàn luận hay những câu hỏi cần được giải đáp như việc huy động vốn, số lượng vốn cần huy động, số lượng cổ phần phát hành, ai sẽ được phân phối số vốn thu được thông qua IPO.
Tiếp đó, hội đồng cần thành lập một ban quản trị để quản lý phát hành chứng khoán ra công chúng. Công việc của họ là chuẩn bị các hồ sơ xin phép phát hành để nộp lên cơ quan quản lý nhà nước về thị trường chứng khoán và cùng với công ty để xây dựng dự thảo cáo bạch cung cấp cho các nhà đầu tư.
Bước 2: Tiến hành thủ tục IPO
Tiến hành định giá chứng khoán sẽ cần thông qua ban quản lý, tổ chức bảo lãnh phát hành, tổ chức tư vấn tiến hành định giá chứng khoán phát hành và công ty kiểm toán.
Định giá chứng khoán vô cùng quan trọng và phức tạp bởi nếu định giá quá cao thì sẽ khó khăn trong việc bán chứng khoán và ngược lại. Do đó, cần định giá chứng khoán một cách hợp lý sao cho người mua và người bán đều cảm thấy hài lòng, hợp lý.
Bước 3: Niêm yết IPO
Thủ tục báo cáo tài chính được Ủy ban chứng khoán Nhà nước cấp phép phát hành thì sẽ được thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Ở Việt Nam theo Nghị định của Chính phủ về chứng khoán và thị trường thì thời hạn phân phối là 90 ngày kể từ ngày phát hành. Phải đăng ký, lưu giữ, chuyển giao và thanh toán chứng khoán sau khi kết thúc đợt niêm yết IPO.
3. Doanh nghiệp cần đáp ứng điều kiện gì?
Tại Việt Nam, hoạt động giao dịch chứng khoán thị trường được quản lý bởi sàn HOSE (Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh) và sàn HNX ( Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội). Để có thể tiến hành IPO, những doanh nghiệp cần đáp ứng đủ những yêu cầu/điều kiện dưới đây:
– Minh chứng vốn điều lệ: Tổng số vốn mà các thành viên hoặc cổ đông góp hoặc cam kết góp trong một thời gian nhất định (thời gian đăng ký IPO) được xác nhận trong các điều lệ của công ty phải trên 10-30 tỷ đồng.
– Tình hình kinh doanh: IPO sẽ không được tiến hành nếu trong 2 năm liên tục trước thời điểm đăng ký, doanh nghiệp không có lợi nhuận hoặc bị lỗ vốn. Song song với đó cần phải đảm bảo hoạt động ổn định, không bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
– Kế hoạch hoạt động cụ thể: Phương án phát hành và kế hoạch sử dụng nguồn vốn thu được sau khi chào bán cần phải được cung cấp.
– Mở tài khoản: Công ty cần thiết lập một tài khoản phong tỏa để nhận tiền mua cổ phiếu của đợt niêm yết IPO.
– Những cam kết: Cam kết về tỷ lệ cổ phiếu phải đạt mức trên 10%-15% dành cho cổ đông không thuộc doanh nghiệp và 20% vốn điều lệ của doanh nghiệp của cổ đông lớn nhất. Sau khi sàn giao dịch khi kết thúc, doanh nghiệp cần cam kết sẽ niêm yết hoặc đăng kí giao dịch cổ phiếu.
– Hồ sơ đăng kí IPO gồm:
- Giấy đăng ký
- Bản cáo bạch (Lời chào bán để công chúng đầu tư đăng ký hoặc mua chứng khoán công ty phát hành)
- Những khoản, điều lệ doanh nghiệp
- Quyết định của Đại hội đồng cổ đông
- Văn bản cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch sau khi hoàn thành đợt IPO và văn bản cam kết việc duy trì nắm giữ tối thiểu 20% cổ phần doanh nghiệp trong thời gian thực hiện IPO.
- Hợp đồng giữa công ty chứng khoán và doanh nghiệp
- Văn bản mở tài khoản ngân hàng
- Giấy cam kết bảo lãnh phát hành
4. Tại sao doanh nghiệp lại cần IPO?
Sở dĩ ngày càng có nhiều doanh nghiệp IPO là vì hoạt động này mang lại vô vàn lợi ích.
IPO – kênh huy động vốn chung và dài hạn.
Doanh nghiệp có thể thực hiện được chiến lược kinh doanh hoàn toàn mới. Qua đó có thể thực hiện được nhiều chiến thuật, mở rộng thị trường.
IPO – “đánh bóng” hình ảnh của công ty : bởi các thương vụ này thường thu hút sự quan tâm đông đảo của công chúng. Việc thực hiện IPO thành công còn làm tăng vị thế và sự uy tín với doanh nghiệp.
Công ty có thể thông qua IPO để dễ dàng thực hiện hoạt động mua bán, sáp nhập các công ty nhỏ lẻ khác.
Giữ chân và thu hút các nhân viên doanh nghiệp tài năng: Việc phát hành cổ phiếu đến công chúng một cách rộng rãi, thông thường sẽ có những ưu đãi đặc thù dành cho nhân viên.
5. Ví dụ thực tế về giá cổ phiếu của công ty thực hiện IPO tại Mỹ
Những thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử, ắt hẳn không thể thiếu công cuộc IPO của tập đoàn Alibaba tại Mỹ năm 2014. Vào tháng 9 năm 2014, Alibaba đã định giá cổ phiếu trong lần IPO tại New York lên tới 68 USD/ cổ phiếu. Cuối cùng, cổ phiếu Alibaba chốt phiên ngày hôm sau ở 92,7 USD/cổ phiếu. Gã khổng lồ Alibaba đã huy động được 25 tỷ đô la Mỹ trong lần chào giá đầu tiên. Tính đến thời điểm tháng 9/2021, giá cổ phiếu của Alibaba vẫn duy trì ở mức ổn định gần 166 USD/ cổ phiếu.
Một thương vụ đình đám mà không thể bỏ qua là gã tí hon Facebook biến hóa thành người khổng lồ thế giới vào năm 2010. Lên sàn với giá khởi điểm 38 USD/ cổ phiếu. Phải mất một khoảng thời gian, cổ phiếu Facebook mới đi lên và giữ con số lịch sử lên tới 209.94 USD/cổ phiếu với mức vốn hóa thị trường là 586 tỷ USD. Vụ siêu IPO Facebook này được cho là “hố vàng” biến hàng trăm người trong số những nhân viên của Facebook thành triệu phú chỉ sau một đêm.
6. Ưu nhược điểm khi công ty thực hiện IPO
| ƯU ĐIỂM | NHƯỢC ĐIỂM |
| 1. Hình thức kêu gọi vốn vô cùng nhanh và huy động nguồn vốn từ nhiều đối tượng khác nhau. 2. Doanh nghiệp không cần chi trả cổ tức cho các cổ đông 3. Cải thiện trong việc quản lý: cổ phiếu IPO phát hành giúp công ty có thể duy trì và thu hút được đội ngũ nhân viên giỏi, tâm huyết. Bởi khi chào bán cổ phiếu công ty luôn dành một tỷ lệ chứng khoán cụ thể để tặng hoặc bán cho nhân viên của mình. 4. Dễ dàng trong hoạt động mua bán hay sáp nhập: quá trình, thủ tục đơn giản hơn và việc định giá cũng sẽ tối ưu hơn do tính minh bạch công khai. 5. Tăng sự hiện diện của công ty: công ty sẽ ra mắt với hình ảnh uy tín – minh bạch tạo niềm tin cho công chúng. | 1. Vô cùng tốn kém chi phí khi thực hiện IPO và gây ra những gánh nặng mới cho doanh nghiệp: phải trả tiền cho các tổ chức tư vấn và bảo lãnh một khoản phí 3-7% số tiền huy động được từ IPO. 2. Nhân viên và bộ phận quản lực công ty cũng mất nhiều thời gian, sức lực để chuẩn bị hồ sơ theo luật định và tổ chức các buổi giới thiệu, gặp gỡ các nhà đầu tư. 3. Hoạt động kinh doanh có thể bị ảnh hưởng vì phải công khai minh bạch bản báo cáo tài chính định kỳ. Dễ bị lộ những phương thức bí mật về hoạt động kinh doanh cho đối thủ. 4. Quyền điều hành công ty bị phân tán. Đây là hình thức chào bán để chủ yếu huy động vốn nên các cổ đông nhỏ hay lớn đều có quyền kiểm soát và thâu tóm công ty. |
7. Tạm kết
Hy vọng với những phân tích trên đây của Tuduyinvest.com đã góp phần cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về IPO là gì. Chúc bạn sẽ thành công trên con đường tham gia đầu tư cổ phiếu chứng khoán của mình!
